Інститут Церковного Права

W 70 lat po zje?dzie unijnym we Lwowie – na Kongresie skupiaj?cym teolog?w Ukrai?skiego Ko?cio?a Greckokatolickiego w dniach 2-4 stycznia 2007 r. w Seminarium Duchownym Grekokatolik?w we Lwowie – dyskutowano nad eucharystyczn? komuni? chrze?cijan obrz?dk?w wschodnich, spadkobierc?w tradycji kijowskiej. Kongres zorganizowa?o Ukrai?skie Naukowe Towarzystwo Teologiczne, kt?re dzia?a nieprzerwanie od za?o?enia w 1923 r. W czasach komunistycznych przenios?o sw? siedzib? do Rzymu, gdzie wydawa?o sw?j biuletyn „Bogos?owie”.

Idea zwo?ania Kongresu teolog?w ukrai?skich obrz?dku greckokatolickiego, pozostaj?cego od czasu Unii Brzeskiej z 1569 r. w ??czno?ci kanonicznej z papie?em, pojawi?a si? podczas VII Kongresu Teolog?w Polskich, kt?ry odby? si? na KUL-u w dniach 12-15 wrze?nia 2004 r. Uczestnicz?cy w nim na prawach go?ci teologowie ukrai?scy, widz?c pozytywne owoce wsp?lnych obrad i teologicznych analiz wsp??czesno?ci, wyrazili gotowo?? powt?rzenia w swoich uwarunkowaniach tego samego do?wiadczenia. Dlatego w ramach prac Towarzystwa Teologicznego kierowanego przez ks. mitrata dr. Michaj?? Dymyda, wypracowana zosta?a tematyka Kongresu: „Eucharystyczna komunia – wyzwanie wsp??czesno?ci dla Ko?cio??w tradycji wschodnich”. Do wyg?oszenia referat?w poproszono specjalist?w kompetentnych i zas?u?onych dla rozwoju teologii ukrai?skiej, kt?rzy w swoich wyst?pieniach podczas uroczystych liturgii, na wyk?adach plenarnych i w pracach sekcji na?wietlali w r??nych aspektach zagadnienie go?cinno?ci eucharystycznej, kanonicznych norm interkomunii, praktyki liturgicznej i pastoralnych perspektyw ich urzeczywistniania.
Kongres otworzy?a uroczysta liturgia w kaplicy Seminarium Duchownego ¦wi?tego Ducha we Lwowie. Na sali obrad spotkanie rozpocz?to modlitw? o m?dro??, u?o?on? przez s?ug? Bo?ego metropolit? Andrzeja Szeptyckiego, a odczytan? przez bp. W?odzimierza Wyjtyszyna. T?em dla omawiania wsp??czesnych zagadnie? komunii eucharystycznej by? m.in. wyk?ad ks. dr. Mirona Bendyka z Drohobycza, kt?ry wskazywa? na szlaki budowania warunk?w dla eucharystycznej komunii w nauczaniu zwierzchnik?w Ukrai?skiego Ko?cio?a Greckokatolickiego w XX i XXI wieku. W p?aszczy?nie teologicznej wskazywa? na potrzeb? zachowania tajemnicy wiary, bez pokusy d??enia do zamkni?cia jej w sztywne, czysto rozumowe definicje. W ramach praktyki ko?cielnej ks. dr Bendyk opowiedzia? si? za tym, ?e spos?b rozumienia Eucharystii, jej granic i mo?liwo?ci poszerzenia komunii o inne Ko?cio?y zale?y od przyj?cia w eklezjologii modelu trynitarnego. W tym miejscu pojawia si? ranga norm kanonicznych, zezwalaj?cych lub zabraniaj?cych udzielania komunii wiernym innych Ko?cio??w. W dyskusji nad tym referatem wskazano, ?e r??nice rozumienia samej Eucharystii, jak i jej udzielania nie maj? charakteru dogmatycznego, ale jedynie kanoniczny.
Jakkolwiek ta kwestia ma charakter szczeg??owy i jest zwi?zana z kontekstem ?ycia religijnego Ukrainy, to jednak po cz??ci dotyczy ona tak?e katolik?w rzymskich ?yj?cych w tym kraju. Zdarzaj? si? bowiem niekiedy okoliczno?ci uzasadniaj?ce potrzeb? przyj?cia komunii w rycie wschodnim. Dlatego kongresowa dyskusja okazuje si? wa?na i dla katolik?w obrz?dku ?aci?skiego. Mo?e w przysz?o?ci dojdzie do poszerzenia wsp?lnych grup roboczych o teolog?w, kanonist?w, historyk?w wszystkich Ko?cio??w chrze?cija?skich, co zreszt? sta?o si? p??niej postulatem Kongresu.

O dzia?aniach takiej w?a?nie mi?dzykonfesyjnej grupy roboczej m?wi? doc. Taras Kurylec. Chodzi mianowicie o Studyjn? Grup? Ko?cio?a Kijowskiego, zrodzon? na gruncie ameryka?skim, ale podejmuj?c? zagadnienia wa?ne dla tych Ko?cio??w. Do?wiadczenie tej grupy, dobrze udokumentowane w pracach Ukrai?skiego Katolickiego Uniwersytetu we Lwowie, wsp??organizatora Kongresu, mo?e stanowi? wz?r dla inicjatyw w samej Ukrainie.
 O innej inspiracji dla eucharystycznej komunii m?wi? ks. dr Dymyd, przybli?aj?c model budowania takiej jedno?ci w Ko?ciele Antioche?skim. Model ten oparty jest na do?wiadczeniu obrz?dku melchickiego, sformu?owanym w „Credo” patriarchy tego Ko?cio?a – bp. Eliasza. Istotnym rysem tego Wyznania wiary jest przyj?cie tradycji Rzymu i Bizancjum, tak jak jedno?? wiary tych Ko?cio??w rozumiano w I tysi?cleciu, oraz przyj?cie rozumienia prymatu biskupa Rzymu, tak jak ten prymat rozumiano w I tysi?cleciu. Na podobne stanowisko wskaza? w swej wypowiedzi kongresowej wielce zas?u?ony dla rozwoju ?rodowiska teologicznego rektor Akademii Duchownej w Iwano-Frankowsku bp Sofron Mudryj.

Praca w sekcjach: historycznej, kanonicznej, dogmatycznej, eklezjologiczno-ekumenicznej, pastoralnej i liturgicznej pozwoli?a szczeg??owo przedyskutowa? wiod?ce zagadnienie Kongresu, a tak?e wypracowa? dokument ko?cowy, jakim jest „Uroczyste przes?anie do Synodu Biskup?w w sprawie poszukiwania komunii eucharystycznej mi?dzy Ko?cio?ami tradycji kijowskiej”. Do??czony do tego przes?ania wykaz szczeg??owych, teologicznych inicjatyw wskazuje na przysz?o?ciowy szlak rozwoju ?rodowiska teolog?w Ukrainy. Zapowiada on dynamiczne, wieloaspektowe i nowoczesne formy prowadzenia bada?, praktyk pastoralnych i oddzia?ywania kulturowego na spo?ecze?stwo Ukrainy z jego wsp??czesnymi problemami, na kt?re odpowiedzi? staje si? jednocz?ca Eucharystia.

Polski ?lad w Kongresie to udzia? wyk?adowc?w: ks. dr. hab. Przemys?awa Nowakowskiego (PAT – Krak?w), kt?ry m?wi? o do?wiadczeniu interkomunii w tradycji rzymskokatolickiej, oraz prof. Karola Klauzy (KUL – Lublin), kt?ry przedstawi? kenotyczne rozumienie Eucharystii jako wsp?lnego – katolickiego i prawos?awnego modelu rozumienia Eucharystii.

Kongres, organizowany w trudnych warunkach, okaza? si? czasem i miejscem szczeg?lnego dzia?ania Ducha ¦wi?tego. Wzi??o w nim udzia? kilkunastu biskup?w oraz blisko 250 teolog?w r??nych szk??, kt?rzy poczuli si? jedn? wsp?lnot?. Mo?e to zas?uga charakteru, jaki odcisn?li na nim cz?onkowie Ukrai?skiego Naukowego Towarzystwa Teologicznego, a tak?e biuletyn naukowy „Bogos?owie”. To dobre zaplecze dla tego „laboratorium ekumenizmu”, jakim coraz wyra?niej staje si? Ukraina. Warto na nie zwraca? uwag?...